Đưa đặc sản xứ Lạng ra thị trường: Từ phiên chợ vùng cao đến sàn thương mại điện tử

Tìm đường cho đặc sản từ chợ quê đến phố thị

Tràng Định, Văn Quan, Bắc Sơn, Bình Gia…đều thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo Quyết định số 861/QĐ-TTG ngày 4/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ.

Quyết định 1719/QĐTTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 không chỉ chú trọng đầu tư hạ tầng, an sinh xã hội ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi, mà còn đặc biệt chú trọng nâng cao năng lực xúc tiến thương mại từ hệ thống chợ, trung tâm phân phối đến đào tạo kỹ năng, thương mại điện tử và xây dựng thương hiệu địa phương. Đây là tầm nhìn hệ thống, giúp nâng tầm sản phẩm vùng cao, mở rộng thị trường nội địa và quốc tế một cách bền vững.

Ở những địa bàn vùng cao thuộc khu vực vùng đồng bào dân tộc thiểu số của Lạng Sơn, các phiên chợ không chỉ là nơi mua bán mà còn là nơi gìn giữ hồn cốt văn hóa. Tại đó, mùi thơm của rượu men lá, vị bùi của hạt dẻ, sắc xanh miến dong hay hương thơm của lá mắc mật thấm đẫm từng sạp hàng. Nhưng trong bối cảnh thị trường hiện đại vận hành theo quy luật cạnh tranh khốc liệt, kiểu bán hàng "ngồi chờ khách đến chợ" không còn là lối đi khả dĩ.

Nhìn rõ thách thức ấy, trong 6 tháng đầu năm 2025, thực hiện Quyết định 1719, UBND tỉnh Lạng Sơn đã chỉ đạo Sở Công Thương triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để mở lối cho nông sản địa phương. Theo báo cáo của Sở, tỉnh đã trình và ban hành Quy chế về Chương trình xúc tiến thương mại, giám sát tổ chức Hội chợ giao lưu thương mại Lạng Sơn 2025, và phát huy vai trò các điểm giới thiệu – bán sản phẩm OCOP nhằm chuyên nghiệp hóa đầu ra cho nông sản bản địa.

Từ những gian hàng nhỏ mang màu sắc dân tộc đến các điểm OCOP được thiết kế bài bản, người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh đã tiếp cận nhiều hơn với na Chi Lăng, hồi xứ Lạng, hồng Bảo Lâm, quýt Bắc Sơn…Những đặc sản của bà con đồng bào dân tộc thiểu số từng chỉ hiện diện ở chợ quê nay đã có chỗ đứng trên thị trường, được định vị thương hiệu và nâng cao chất lượng.

Không chỉ dừng ở hình thức truyền thống, Lạng Sơn còn đang khai thác hiệu quả “cao tốc số” để đưa sản phẩm lên các nền tảng thương mại điện tử. Trong năm 2025, tỉnh đặt mục tiêu: mỗi xã vùng cao có ít nhất một sản phẩm được quảng bá và tiêu thụ trên sàn thương mại điện tử. Song song với đó là việc triển khai lắp đặt thiết bị CNTT tại 120 điểm xã, thôn đặc biệt khó khăn, thúc đẩy dự án “chợ sản phẩm trực tuyến vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”.

Những sản phẩm từng “nằm yên” trong góc chợ nhỏ nay đã hiện diện trên nongsan.langson.gov.vn, Sendo Farm, TikTok Shop... Kết quả này đến từ quá trình tập huấn bài bản về kỹ năng livestream, chụp ảnh sản phẩm, viết nội dung, xây dựng thương hiệu số cho người dân và hợp tác xã.

Chị Vi Thị Lụa, Giám đốc HTX Trà diếp cá Lụa Vy cho biết: “Kênh YouTube Lụa Vy hiện có 1.000 người theo dõi, video nhiều lượt xem đạt gần 100.000; kênh TikTok có hơn 26.400 lượt theo dõi. Doanh thu từ nền tảng số chiếm hơn 40% tổng doanh thu của HTX”.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Lý, Giám đốc HTX Nông sản Chi Lăng chia sẻ, từ vụ na năm 2021, HTX đã mở gian hàng trên các sàn điện tử và đạt kết quả tích cực cả về số lượng đơn hàng lẫn độ phủ thương hiệu.

Chuyển động từ những dự án có tầm nhìn dài hạn

Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đang là "đòn bẩy" quan trọng cho đặc sản xứ Lạng vươn xa. Với tổng vốn kế hoạch năm 2025 lên tới 1.584 tỷ đồng, nhiều dự án tập trung hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị, tăng cường chế biến sâu, chuẩn hóa quy trình và truy xuất nguồn gốc.

Trong đó, tỉnh đã hỗ trợ 23 dự án phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị và 16 dự án cộng đồng. Nhiều sản phẩm như hồng không hạt Bảo Lâm, đào Mẫu Sơn, thạch đen Tràng Định, quýt vàng Bắc Sơn… đã được gắn mã QR, xây dựng thương hiệu và đưa vào hệ thống phân phối tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng.

Không dừng lại ở thị trường nội địa, Lạng Sơn còn chủ động tổ chức đoàn công tác đi học tập kinh nghiệm, xây dựng đề án phát triển thị trường xuất khẩu đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Tỉnh đặt mục tiêu đưa các sản phẩm chủ lực thâm nhập thị trường quốc tế qua cửa khẩu Hữu Nghị, Chi Ma, Đồng Đăng,…những “cửa ngõ vàng” kết nối Việt Nam với Trung Quốc và các nước ASEAN.

Nhìn từ một vùng đất từng quanh quẩn trong bán kính vài chục km, đặc sản Lạng Sơn hôm nay đang từng bước hóa thân thành hàng hóa có giá trị cao, hiện diện trong giỏ hàng điện tử của người tiêu dùng trên khắp mọi miền đất nước.

Tuy vậy, hành trình đưa sản phẩm vùng cao ra thị trường không thể chỉ trông chờ vào chương trình hay chính sách. Nó đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa từ phía người sản xuất, doanh nghiệp và chính quyền. Cần đẩy nhanh giải ngân vốn, hỗ trợ kỹ năng số thực chất, kết nối thị trường bài bản. Chỉ khi đó, “chợ vùng cao” và “chợ số” mới không còn là hai thế giới song song, mà sẽ cùng song hành đưa tinh hoa bản địa hòa vào dòng chảy kinh tế hiện đại.

Từ những phiên chợ vùng cao đậm bản sắc dân tộc đến không gian số mở lối, đặc sản Lạng Sơn đang được nâng tầm vị thế, tiến sâu vào chuỗi giá trị hiện đại nhờ xúc tiến thương mại và thương mại điện tử.