Giá nguyên liệu tăng sức cạnh tranh của thuỷ sản giảm

Giá nguyên liệu đầu vào tăng cao

Tại Hội nghị "Giải pháp phát triển chăn nuôi và thủy sản trong tình hình mới" do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tổ chức sáng ngày 26/4, ông Trần Đình Luân - Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT) - cho biết, từ giữa năm 2020, giá nguyên liệu làm thức ăn thuỷ sản, thức ăn chăn nuôi có dấu hiệu đi lên và càng đến gần cuối năm 2020 đầu năm 2021 giá càng tăng mạnh. Các doanh nghiệp thức ăn thuỷ sản, thức ăn chăn nuôi được coi là đối tượng ảnh hưởng đầu tiên khi hầu hết đều trong tình trạng thiếu hụt nguồn cung, vừa sản xuất, vừa chờ nguyên liệu dẫn đến hoạt động sản xuất đình trệ. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp sản xuất thức ăn thuỷ sản không thể mua nguyên liệu theo quý, theo năm như trước mà chỉ mua theo từng tháng.

Theo thông tin từ một số doanh nghiệp sản xuất thức ăn thuỷ sản, giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi trong ngành thủy sản tháng 1 và tháng 2/2021 tăng cao so với cùng kỳ năm 2020. Cụ thể, biên độ giá một số nguyên liệu chính như sau: Bột cá tăng 1,07%; bã nành tăng 38,6%; bột thịt gà tăng 25,42%; bắp tăng 15,84%; sắn lát tăng 13,39%; dầu cá nước ngọt tăng 26,34%; cám gạo nguyên dầu tăng 11,97%; lecithin tăng 36,73%. Từ tháng 3/2021 giá các loại ngũ cốc gồm: ngô, đậu nành,… tiếp tục tăng.

Trước sự biến động cao của giá nguyên liệu, một số loại thức ăn thuỷ sản cũng tăng giá bán so với năm 2020. Cụ thể, mức tăng giá những tháng đầu năm 2021 so với cùng kỳ năm 2020 của thức ăn cá tra 40 đạm tăng 11%; thức ăn cá tra 22-30 đạm tăng 11%; thức ăn cá rô, rô đồng tăng 11,2%; thức ăn cá lóc tăng 8,5%; thức ăn cá kèo tăng 11,4%; thức ăn cá chẽm tăng 5,8%; thức ăn cá mú tăng 5%; thức ăn tôm sú tăng 2,3%; thức ăn tôm thẻ tăng 8,5%.

Theo các chuyên gia, nguyên liệu sản xuất thức ăn như bột cá, ngũ cốc, đậu tương, phụ gia, khô dầu chủ yếu phải nhập khẩu, chiếm 70 - 80%. Giá nguyên liệu tăng cao là do dịch Covid-19 tác động tới logistics toàn cầu, khiến cước vận chuyển nhiều loại hàng hóa tăng mạnh. Bên cạnh đó, việc Trung Quốc đột ngột mua nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, thuỷ sản với số lượng kỷ lục dẫn đến giá tăng trên quy mô toàn cầu ở mức độ bất thường. Các nguyên liệu của chúng ta thiếu lại là thế mạnh của nước Nam Mỹ và Bắc Mỹ như Mỹ, Argentina, Brazil, châu Âu, Nga.... những khu vực này đang chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 khiến việc giao thương và hệ thống logistics gần như tê liệt, trong đó điển hình là việc thiếu container.

Liên kết hạ giá thành sản phẩm

Hiện nay, trên cả nước có tổng số 121 cơ sở sản xuất thức ăn thuỷ sản đã được cấp chứng nhận cơ sở đủ điều kiện sản xuất. Trong đó, có 58 cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài gồm: 28 cơ sở chỉ sản xuất thức ăn cho cá, ếch; 12 cơ sở chỉ sản xuất thức ăn cho tôm; 18 cơ sở sản xuất thức ăn cho tôm, cho cá, ếch. Công suất tối đa đạt khoảng khoảng 5,2 triệu tấn/năm. Có 63 cơ sở sản xuất có vốn đầu tư trong nước sản xuất thức ăn cho cá, ếch và 01 cơ sở sản xuất thức ăn cho tôm. Công suất tối đa ước đạt 4,7 triệu tấn/năm. Ngoài ra cả nước còn có 63 cơ sở (20 cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài và 43 cơ sở trong nước) sản xuất nguyên liệu (bột cá, cám gạo, tấm, dầu gạo, bột mỳ, hỗn hợp khoáng, vitamin…) cung cấp thị trường.

Hiện, diện tích nuôi trồng thủy sản giữ ổn định 1.300 nghìn ha, trong đó diện tích nuôi nước ngọt 450 nghìn ha, diện tích nuôi mặn, lợ 850 nghìn ha. Sản lượng nuôi trồng thủy sản đạt 4,75 triệu tấn (bằng 104,2% năm 2020). Trong đó, sản lượng cá tra 1,55 triệu tấn; sản lượng tôm các loại 980 nghìn tấn và sản lượng các đối tượng thủy sản nuôi khác như rô phi, cá biển....

Nguồn cung nguyên liệu thức ăn thủy sản bị ảnh hưởng nặng nề, giá nguyên liệu thức ăn tăng liên tục làm giá thành sản xuất tăng, giảm sức cạnh tranh tiêu thụ sản phẩm. Để giảm áp lực lên giá thành cũng như tăng cường sức cạnh tranh của ngành hàng này, ông Trần Đình Luân đề nghị Bộ NN&PTNT chỉ đạo Cục Thú y, Cục Bảo vệ thực vật là đơn vị được giao kiểm tra chất lượng và kiểm dịch nguyên liệu nhập khẩu cần thống kê đầy đủ về giá thành nguyên liệu, thị trường nhập khẩu chính và tham mưu Bộ NN&PTNT phối hợp với các Bộ, ngành liên quan phương án, giải pháp đàm phán với các nước cung cấp nguyên liệu chính cho ngành sản xuất thức ăn thuỷ sản, thức ăn chăn nuôi để có nguồn nguyên liệu ổn định, phù hợp, đề xuất cơ chế chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong lúc khó khăn để ổn định sản xuất.

Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường và các viện nghiên cứu phối hợp với các doanh nghiệp khẩn trương nghiên cứu, tìm giải pháp công nghệ, tìm nguồn nguyên liệu thay thế các nguyên liệu đang khan hiếm và có giá thành cao để chủ động sản xuất. Nghiên cứu giảm FCR và tăng khả năng tiêu hóa của các đối tượng thủy sản giúp giảm nhu cầu nguyên liệu đầu vào và bảo vệ môi trường.

Về phía các địa phương, cần quan tâm phát triển các mô hình liên kết chuỗi để giảm trung gian, giảm giá thành sản xuất. Tăng cường kiểm tra,kiểm soát điều kiện cơ sở sản xuất, lưu thông giống, thức ăn thủy sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản, xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, trục lợi, ép giá, tung tin thất thiệt (nếu có).

Các hội, hiệp hội, doanh nghiệp cần tích cực tham gia phát triển các mô hình hợp tác, liên kết theo chuỗi giá trị nhằm tiếp cận thị trường, giảm giá thành sản xuất. Về phía các doanh nghiệp, cần tích cực đồng hành, chia sẻ khó khăn với người nuôi trồng thủy sản, không tăng giá thức ăn thủy sản trong bối cảnh hiện nay.