Đa dạng hóa thị trường, hướng tới mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12%

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt gần 305 tỷ USD

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu có nhiều biến động, hàng Việt đối diện không ít thách thức, sáng 9/9, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài nhằm tháo gỡ khó khăn, mở rộng các thị trường xuất khẩu cho hàng Việt. 

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì hội nghị. Hội nghị còn có sự tham dự của đại diện lãnh đạo các Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Tài chính của các địa phương; đại diện các Cục, Vụ, đơn vị trực thuộc Bộ Công Thương, các hiệp hội, ngành hàng, cùng hơn 58 thương vụ Việt Nam tại các thị trường trên thế giới.

Theo báo cáo của Cục Xúc tiến thương mại tại hội nghị, xuất khẩu Việt Nam trong 8 tháng đầu năm 2025 tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt gần 305 tỷ USD, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm 2024, một kết quả ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, xung đột thương mại và biến động địa chính trị tác động mạnh mẽ đến chuỗi cung ứng quốc tế. Mặc dù đạt kết quả ấn tượng, song xuất khẩu vẫn đối mặt với rủi ro từ các chính sách thương mại quốc tế.

Chia sẻ thông tin về tình hình xuất khẩu ngành dệt may, ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), cho biết, ngành dệt may đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 30,8 tỷ USD, tăng 7% so với cùng kỳ năm trước. Nhập khẩu nguyên liệu đạt 16,8 tỷ USD, tăng 3,2%, mang lại thặng dư thương mại 14 tỷ USD.

Các thị trường trọng điểm đều ghi nhận tăng trưởng: Mỹ tăng 15% (đạt 10,3 tỷ USD), EU tăng 15,1%, Nhật Bản tăng 10,1%, Trung Quốc tăng 9,3%. Đặc biệt, một số thị trường châu Âu như Đức tăng 20,9%, Hà Lan 12,2%, Tây Ban Nha 10,4%...

Về tình hình xuất khẩu của ngành da dày, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, đánh giá, ngành da giày vẫn duy trì tăng trưởng khoảng 10% trong 8 tháng đầu năm, với thị trường Mỹ tăng 12%.

Bà Xuân cũng chỉ ra một số khó khăn trong đó có việc Indonesia đang đàm phán hiệp định thương mại tự do với EU, có thể trở thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp nếu thỏa thuận được ký kết, làm giảm lợi thế của da giày Việt Nam tại thị trường châu Âu.

Hiệp hội đề xuất Bộ Công Thương cần nghiên cứu xây dựng mô hình trung tâm cung ứng nguyên phụ liệu tập trung cho các ngành dệt may, da giày và gỗ, nhằm giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, tăng cường tự chủ sản xuất và nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm.

Làm mới cách tiếp cận thị trường truyền thống

Về phía hiệp hội gỗ, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, thông tin rằng, xuất khẩu gỗ trong 8 tháng đầu năm đạt 11,2 tỷ USD, tăng 7%. Dự kiến cả năm 2025, kim ngạch sẽ đạt khoảng 18 tỷ USD, với Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất, chiếm 56% tổng xuất khẩu.

Ngành gỗ hiện có mặt tại 164 quốc gia, nhưng 5 thị trường chủ lực (Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, EU) chiếm trên 90% kim ngạch. Khả năng mở rộng sang các thị trường ngách còn hạn chế do sản phẩm gỗ cồng kềnh, chi phí logistics cao. Giải pháp được đề xuất là “làm mới cách tiếp cận thị trường truyền thống”.

Nhiều doanh nghiệp đã chủ động xây dựng thương hiệu riêng, thiết kế mẫu mã độc quyền thay vì phụ thuộc vào đơn hàng gia công. Thị trường Trung Đông, Nhật Bản và Hàn Quốc còn nhiều dư địa nếu chuyển hướng từ xuất khẩu gỗ dăm, viên nén sang đồ nội thất và sản phẩm không gian sống cao cấp.

"Hiệp hội kiến nghị bỏ thuế xuất khẩu 25% đối với gỗ xẻ có nguồn gốc nhập khẩu"- ông Hoài nói, đồng thời lý giải: “Nếu tạm nhập tái xuất, việc duy trì mức thuế này không mang lại lợi ích”. Việc bỏ thuế sẽ khuyến khích doanh nghiệp tăng nhập khẩu gỗ tròn từ Mỹ, chế biến và xuất khẩu sang Trung Quốc, vừa tạo việc làm trong nước, vừa củng cố quan hệ thương mại với Mỹ, góp phần đa dạng hóa chuỗi cung ứng.

Đối với lĩnh vực điện tử, bà Đỗ Thị Thu Hương, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam, cho biết, ngành điện tử tiếp tục là “đầu tàu” xuất khẩu của Việt Nam. Trong 8 tháng đầu năm, kim ngạch đạt 100 tỷ USD, chiếm hơn 30% tổng xuất khẩu cả nước, tăng tới 25% so với cùng kỳ. Riêng xuất khẩu sang Mỹ đạt 35 tỷ USD.

Để giảm phụ thuộc vào các thị trường lớn, bà Hương cho biết, hiệp hội đang đẩy mạnh mở rộng thị trường sang Ấn Độ, Singapore và các nước Đông Nam Á. Ấn Độ được đánh giá là thị trường tiềm năng, ít cạnh tranh từ Trung Quốc, có thể trở thành “bàn đạp mới” cho doanh nghiệp điện tử Việt Nam.

Tại hội nghị, các hiệp hội đều thống nhất về nhu cầu đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và nhập khẩu, nhằm giảm phụ thuộc vào các thị trường trọng điểm. Các giải pháp cụ thể bao gồm đẩy mạnh sản xuất nguyên phụ liệu trong nước, như vải cho dệt may, linh kiện cho da giày, vật liệu cho ngành gỗ. Phát triển công nghiệp hỗ trợ cần được hỗ trợ qua cơ chế chính sách thuận lợi để thu hút đầu tư vào sản xuất nguyên liệu và linh kiện.

Bên cạnh đó, cần tăng cường thông tin thị trường từ hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, giúp doanh nghiệp nắm bắt kịp thời xu hướng và quy định mới, chẳng hạn như các đạo luật bền vững của EU. Tổ chức hội chợ, kết nối giao thương quy mô quốc tế cũng được nhấn mạnh để doanh nghiệp quảng bá sản phẩm và hợp tác đầu tư.

7 giải pháp tăng cường vai trò cầu nối của Hiệp hội ngành hàng

Xác định vai trò quan trọng của các hiệp hội, ngành hàng là “cầu nối” xúc tiến hàng Việt, phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, để thúc đẩy hàng Việt tiếp cận các thị trường cần triển khai 7 nhóm giải pháp.

Thứ nhất, các hiệp hội ngành hàng cần xây dựng kế hoạch xúc tiến thương mại phù hợp với thực tiễn và năng lực của doanh nghiệp hội viên, ưu tiên các thị trường có FTA đang khai thác hiệu quả, đồng thời định hướng mở rộng sang các khu vực tiềm năng (như Đông Âu, châu Phi, Nam Á) để đa dạng hóa thị trường, đồng thời làm mới các thị trường truyền thống.

Thứ hai, theo dõi, phân tích và chia sẻ định kỳ thông tin về tình hình thị trường, chính sách thương mại, thuế quan, tiêu chuẩn kỹ thuật tại các thị trường xuất khẩu trọng điểm, đặc biệt là các thị trường có FTA với Việt Nam nhằm cung cấp đầu vào kịp thời cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Thứ ba, nâng cao năng lực cảnh báo sớm về các thay đổi chính sách, rào cản kỹ thuật và biện pháp phòng vệ thương mại, giúp doanh nghiệp trong ngành chủ động điều chỉnh chiến lược và chuẩn bị hồ sơ, tài liệu phù hợp để giảm thiểu rủi ro thương mại quốc tế.

Thứ tư, làm tốt vai trò “cầu nối” hỗ trợ doanh nghiệp hội viên kết nối với các thương vụ, cơ quan ngoại giao, đối tác phân phối và kênh tiêu thụ tại thị trường nước ngoài, qua đó tạo điều kiện cho việc kết nối cung cầu, mở rộng mạng lưới tiêu thụ hàng hóa; Chủ động tiếp nhận, tổng hợp, phản ánh kịp thời các vướng mắc, khó khăn của các doanh nghiệp hội viên (nhất là là doanh nghiệp nhỏ và vừa và hợp tác xã) để cùng các Bộ, ngành tìm giải pháp tháo gỡ, hỗ trợ.

Thứ năm, tích cực hỗ trợ doanh nghiệp trong ngành xây dựng thương hiệu, thiết kế bao bì, mẫu mã sản phẩm phù hợp với thị hiếu tiêu dùng tại từng thị trường mục tiêu, góp phần nâng cao hình ảnh và năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trong chuỗi bán lẻ quốc tế.

Thứ sáu, chủ động phối hợp với các cơ quan truyền thông, tổ chức xúc tiến thương mại, thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để vận động doanh nghiệp tích cực tham gia các chương trình xúc tiến thương mại trong khuôn khổ các FTA, tận dụng ưu đãi thuế quan, mở rộng mạng lưới đối tác nhập khẩu chiến lược.

Thứ bảy, tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp trong ngành với các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, viện nghiên cứu trong và ngoài nước, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ sản xuất, tự động hóa, thương mại điện tử xuyên biên giới, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng trong chuỗi cung ứng.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh: Để đạt được mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12% mà Chính phủ đã giao, 4 tháng cuối năm cần đạt tối thiểu 150 tỷ USD (bình quân trên 37,5 tỷ USD/tháng). Đây là một nhiệm vụ rất nặng nề, đòi hỏi sự quyết tâm cao và vào cuộc đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả của cả hệ thống chính trị và doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, đặc biệt là hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài.

Vì vậy, để thúc đẩy công tác phát triển thị trường, tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu, Bộ trưởng Bộ Công Thương đề nghị các thương vụ, các Bộ, ngành, địa phương và các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng phối hợp chặt chẽ, tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ đã đề ra.