Mô hình chính quyền mới: Giảm cấp trung gian, tăng động lực đầu tư

Mở đường cải cách môi trường đầu tư

Thông tin với báo chí tại họp báo quốc tế về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1/7/2025, do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì phối hợp cùng Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính tổ chức ngày 17/6.

Ông Hồ Sỹ Hùng, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, việc tinh giản biên chế và sắp xếp tổ chức trong khu vực công hiện nay là rất cần thiết và đã cho thấy hiệu quả rõ rệt tại Việt Nam. Tuy nhiên, tinh giản không phải là mục tiêu cuối cùng, mà hướng đến một mục tiêu lớn hơn.

“Đó là xây dựng mô hình chính quyền mới 2 cấp một cách đồng bộ với việc tổ chức lại bộ máy và cải cách cơ chế quản lý, nhằm giảm cấp trung gian, chuyển sang mô hình chính quyền kiến tạo, chủ động phục vụ nhân dân và hỗ trợ khu vực doanh nghiệp tư nhân phát triển”, ông Hồ Sỹ Hùng khẳng định.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính, việc sắp xếp tổ chức bộ máy đi kèm với cơ chế quản lý mới là kết quả của một quá trình chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Việt Nam đã ban hành đồng loạt 28 Nghị định phân cấp, phân quyền ngay sau khi Quốc hội thông qua các nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính. Đây là minh chứng cho sự chủ động, bài bản trong cách tiếp cận cải cách.

“Dù có những thay đổi về địa giới hành chính hay bộ máy tổ chức, nhưng điều quan trọng là các thay đổi này không làm gia tăng khó khăn cho môi trường đầu tư, kinh doanh. Ngược lại, việc sắp xếp bộ máy đã tạo ra không gian phát triển kinh tế - xã hội lớn hơn, với các đơn vị hành chính có quy mô đủ mạnh để kết nối hạ tầng, kinh tế, kinh doanh thuận lợi hơn, đồng thời tối ưu hóa nguồn lực trên phạm vi rộng hơn”, ông Hồ Sỹ Hùng nhấn mạnh.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ Tài chính, song song với tổ chức lại bộ máy, cơ chế quản lý cũng đang được điều chỉnh theo hướng rút ngắn quy trình, giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính. Chính phủ đặt mục tiêu giảm ít nhất 30% thủ tục, phân cấp mạnh mẽ cho cấp cơ sở, đây là nơi trực tiếp tiếp xúc và xử lý công việc với người dân và doanh nghiệp. Việc này không chỉ làm rõ trách nhiệm, tăng tính minh bạch, mà còn nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy và chất lượng phục vụ.

Đặc biệt, quá trình cải cách còn gắn liền với chuyển đổi số. Nhiều thủ tục hành chính sẽ được xử lý thông qua nền tảng điện tử, cơ chế “một cửa”, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, đồng thời tạo thay đổi căn bản trong phương thức quản lý nhà nước hiện đại hơn.

“Cần phải nhấn mạnh, tinh giản hay sắp xếp bộ máy không nhằm làm khó cho nhà đầu tư, mà ngược lại, còn tạo thêm động lực và kỳ vọng lớn hơn từ phía doanh nghiệp, nhất là nhà đầu tư nước ngoài”, ông Hồ Sỹ Hùng lưu ý.

Thống kê 5 tháng đầu năm 2025 cho thấy, tổng vốn đăng ký mới và điều chỉnh của nhà đầu tư nước ngoài đạt hơn 18,38 tỷ USD, tăng khoảng 51,2% so với cùng kỳ năm 2024, đúng vào thời điểm Việt Nam chuẩn bị và triển khai sắp xếp lại tổ chức bộ máy và đổi mới cơ chế quản lý. Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính, điều này là minh chứng rõ nét cho niềm tin và kỳ vọng của các nhà đầu tư vào tương lai cải cách của Việt Nam.

Chuyển động toàn diện từ thể chế đến con người

Cũng tại họp báo, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho hay, để thực hiện chủ trương lớn, có tính chiến lược này, trong thời gian qua Việt Nam đã có sự chuẩn bị đồng bộ, chặt chẽ và toàn diện, thể hiện tinh thần chủ động và quyết liệt.

Về cơ sở pháp lý, Quốc hội và Chính phủ đã tích cực rà soát, sửa đổi, bổ sung nhiều đạo luật quan trọng như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Cán bộ công chức, để tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Đồng thời, hệ thống văn bản dưới luật như các nghị định, thông tư hướng dẫn cũng được ban hành kịp thời, đảm bảo đồng bộ với thời điểm vận hành mô hình mới. Các bộ, ngành đã chủ động ban hành hướng dẫn chi tiết, thậm chí có cả mẫu tổ chức để các địa phương vận dụng hiệu quả.

Chính phủ đã nghiên cứu, xây dựng các phương án bố trí nhân sự phù hợp sau sắp xếp. Đặc biệt, chú trọng lựa chọn đội ngũ cán bộ đủ năng lực, trình độ, am hiểu pháp luật và có kinh nghiệm quản lý để đảm đương nhiệm vụ tại cấp xã.

Ngoài ra, việc phân công cán bộ cũng bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, gắn với vị trí việc làm, sẵn sàng tiếp nhận thêm thẩm quyền được phân cấp. Đồng thời, các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng để đội ngũ cán bộ thích ứng với chức năng, nhiệm vụ mới.

Thông tin thêm, ông Trương Hải Long cho biết, Chính phủ đã quan tâm bố trí, nâng cấp trụ sở, trang thiết bị làm việc, đặc biệt là hạ tầng số. Hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin được đảm bảo kết nối liên thông giữa 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, tạo điều kiện cho việc vận hành chính quyền số, giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử.

“Việc bố trí nhà công vụ, sắp xếp lại trụ sở làm việc cũng được chú trọng để đảm bảo điều kiện sinh hoạt, làm việc cho cán bộ công chức sau sáp nhập”, Thứ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh.

Về công tác tuyên truyền, Chính phủ đã chỉ đạo lấy ý kiến nhân dân một cách nghiêm túc và nhận được sự đồng thuận rất cao, khoảng 96% tại các địa phương triển khai. Việc truyền thông được tiến hành song song với quá trình xây dựng đề án và triển khai mô hình mới, bảo đảm người dân, cán bộ, công chức hiểu rõ, ủng hộ và đồng hành.

Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ, lộ trình được xây dựng cụ thể, chi tiết, rõ từng việc, từng người, từng khâu. Các kế hoạch đã được công khai, gửi đến các đơn vị liên quan để tổ chức thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả.

“Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng này, chúng tôi tin tưởng, từ tháng 7 tới, bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp tại 34 tỉnh, thành phố và 3.321 đơn vị hành chính cấp xã sẽ vận hành thông suốt, liên tục”, Thứ trưởng Trương Hải Long khẳng định.

Về những vướng mắc trong quá trình chuẩn bị, Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, khó khăn lớn nhất là yêu cầu hoàn thiện hệ thống pháp lý trong thời gian ngắn, nhưng vẫn phải đảm bảo không có “khoảng trống pháp lý”. Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan liên quan đã nỗ lực chưa từng có để ban hành khối lượng lớn văn bản quy phạm trong thời gian ngắn.

“Bên cạnh đó là tâm tư của đội ngũ cán bộ, công chức khi tổ chức lại bộ máy. Chính phủ đã quan tâm làm tốt công tác tư tưởng, xây dựng chính sách hỗ trợ, giải quyết thỏa đáng đối với những trường hợp bị ảnh hưởng do tinh giản biên chế”, ông Trương Hải Long bày tỏ.

Cùng với đó, cấp xã trong mô hình mới không chỉ là cấp gần dân, mà còn trực tiếp giải quyết nhiều công việc hơn với yêu cầu cao hơn. Vì vậy, việc tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ cấp xã là thách thức nhưng cũng là ưu tiên trong thời gian tới.

Tại họp báo, Thứ trưởng Bộ Nội vụ cũng nêu rõ tác động tích cực của mô hình mới, theo đó việc tổ chức lại đơn vị hành chính, giảm từ 63 xuống còn 34 tỉnh, cùng với mô hình chính quyền hai cấp sẽ tạo dư địa phát triển kinh tế lớn hơn, liên kết vùng chặt chẽ hơn, đồng thời tiết kiệm ngân sách, nâng cao hiệu quả quản lý.

“Chính quyền hai cấp "sát dân, gần dân" cũng giúp nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp, đồng thời đặt ra yêu cầu Chính phủ phải thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số và hiện đại hóa nền hành chính”, Thứ trưởng Trương Hải Long nói.