Nghệ sĩ Thanh Tâm truyền tải phẩm chất "người mẹ Hà Nội" vào "Lửa từ Đất"

Biến lòng biến ơn thành vở diễn xúc động

Thanh Tâm cho biết chị rất hạnh phúc khi được NSƯT Cao Ngọc Ánh chọn thể hiện hình tượng người mẹ rất Hà Nội. Đó là vai Đàm Thị Lan - mẹ của người thanh niên xuất sắc Nguyễn Ngọc Vũ - Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội trong vở nhạc kịch "Lửa từ Đất".

Trước đó, trong vở "Người cầm lái", nghệ sĩ Thanh Tâm đã vinh dự được đóng vai mẹ Hoàng Thị Loan - thân mẫu của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây là sự nối tiếp trong dòng chảy của quá trình hoạt động nghệ thuật của chị.

Có lẽ, vẻ đẹp hiền hậu, giọng nói trầm ấm cùng diễn xuất hết sức tinh tế của chị đã toát lên phẩm chất chung của người mẹ Việt Nam, đó chính là lòng nhân ái bao la, sự vị tha, nhân hậu, là cái nôi nuôi dưỡng, bồi đắp nên tâm hồn và ý chí của những vị lãnh đạo kiệt xuất.

Lần này cũng vậy, trong vở nhạc kịch "Lửa từ Đất", với mong muốn lý giải truyền thống gia đình, sự tiến bộ của những bậc làm cha, làm mẹ, động viên con cái đi theo lý tưởng thế hệ thanh niên thời đại, dù có phải chiến đấu và hi sinh nhưng vẫn quyết đạt đến mục tiêu cuối cùng là giải phóng dân tộc khỏi ách nô lệ, lầm than, Tổng đạo diễn Cao Ngọc Ánh đã xây dựng nên những nhân vật tiêu biểu cho các tầng lớp của người Hà Nội bắt đầu từ năm 1930, khi Đảng Cộng sản Việt Nam vừa ra đời.

NSƯT Cao Ngọc Ánh đã kể những chi tiết hết sức xúc động về người mẹ đã góp phần làm nên một người thanh niên xuất sắc, Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội khi mới 22 tuổi ấy.

Đó là những khi con trai và các đồng chí của mình họp bàn triển khai các nhiệm vụ tuyên truyền và đấu tranh cách mạng, để tránh sự nghi ngờ, dòm ngó của mật thám, bà Đàm Thị Lan đã nhờ bà hàng xóm mang thớt ra băm thật mạnh để tạo tiếng động lớn, át đi tiếng bàn luận bên trong.

Lấy cớ nhà có giỗ, bà hàng xóm làm cỗ giúp cứ mang chiếc thớt không ra băm chặt liên tục, còn mẹ Lan thì canh gác, đảm bảo cho cuộc họp được an toàn, thành công.

Không một người mẹ nào mà không muốn che chở, bao bọc con trong vòng tay của mình, để con được sống một cuộc đời an yên. Với gia cảnh có điều kiện, các con được học hành đầy đủ, Nguyễn Ngọc Vũ hoàn toàn có thể chọn một nếp sống an nhàn nhưng trước nỗi đau vì dân tộc bị đô hộ, Nhân dân rên xiết dưới cảnh bị đàn áp, người thanh niên ấy đã chiến đấu hết mình và được sự ủng hộ của cả gia đình, những người cùng giác ngộ và cùng có tình yêu nước, thương nòi.

Khi đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ bị địch bắt giam, tù đày tại Hỏa Lò, chúng tra tấn hết sức dã man, tàn độc. Trong những ngày tháng ấy, mẹ Lan luôn tìm mọi cách lo lót cai ngục để được tiếp cận, chăm sóc con mình. Dùng rất nhiều hình thức tàn khốc nhưng đồng chí nhất quyết không khai đồng đội, chúng dùng đến thủ đoạn hết sức vô nhân tính.

Chúng đặt đồng chí lên một chiếc ghế có khoét lỗ, mỗi khi hỏi đồng chí có khai không, nhận được cái lắc đầu không thể lay chuyển được, chúng lại vặn cho ngọn lửa từ chiếc đèn dầu bên dưới bốc lên, thiêu đốt hậu môn đồng chí. Nhiều lần như thế, người thanh niên Nguyễn Ngọc Vũ yếu đến mức chỉ còn da bọc xương.

Căm phẫn kẻ thù bao nhiêu, xót xa con bấy nhiêu, mẹ Đàm Thị Lan lại chạy vạy cố mua chuộc cai ngục để đưa được súp vào cho con bởi lẽ lúc này đồng chí chỉ có thể ăn được chút thức ăn lỏng, giúp cho quá trình bài tiết bớt đi những đau đớn thấu xương.

Cho đến khi đồng chí quá yếu, mẹ Lan vừa lo cho con được vào điều trị tại bệnh viện Bạch Mai vừa bằng tình thương của người mẹ đã lay động, cảm hóa được nữ bác sĩ người Pháp - đất nước đi đô hộ Việt Nam. Cuối cùng, người thanh niên xuất sắc ấy của Hà Nội đã anh dũng hy sinh ở tuổi 24.

Tấm gương sáng chói của đồng chí và người mẹ, người cha, những đồng đội, những người được đồng chí cảm hóa đã thắp lên những ngọn lửa rực cháy khắp Hà thành, biến thành ngọn lửa của Nhân dân, ngọn lửa của quyết tâm xây dựng Đảng bộ Hà Nội ngày càng lớn mạnh, hòa vào cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ta khỏi ách thực dân, nô lệ.

Cuộc đời và sự hi sinh của đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ đã khiến toàn thể ekip thực hiện vở nhạc kịch cũng như Thanh Tâm xúc động mạnh mẽ. Dù được nghe nhiều lần, được đọc trong kịch bản, được hóa thân vào nhân vật trong từng cảnh trên sân khấu nhưng mỗi khi NSƯT Cao Ngọc Ánh kể lại, nghệ sĩ Thanh Tâm vẫn không thể kìm nổi nước mắt.

Cha ông ta đã đổ máu xương, tuổi trẻ, thanh xuân của mình để đổi lấy hòa bình, hạnh phúc cho người Hà Nội cũng như đất nước mình. Mảnh đất Hà Nội, nơi các nghệ sĩ đang sinh sống và gắn bó đẹp tươi là vậy, phát triển là vậy và mang trong mình truyền thống vô cùng anh hùng, hào hoa.

Được thể hiện những nhân vật lịch sử ấy, họ cùng biến lòng biết ơn, sự xúc động ấy thành quyết tâm tập luyện để cho ra đời một vở nhạc kịch thành công vang dội, góp phần thay lời tri ân của thế hệ sau gửi thế hệ trước trong dịp kỉ niệm 95 thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội.

Thể hiện tình yêu Hà Nội trọn vẹn

Ngay từ khi nhận được kịch bản và nghiên cứu câu chuyện để tìm cách diễn sao cho truyền cảm nhất, Thanh Tâm luôn tâm niệm trong lòng: Mình sinh ra và lớn lên tại Hà Nội, đã hát rất nhiều ca khúc về Hà Nội. Được vào vai mẹ của đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ thì đây thực sự là nhân duyên, được làm một việc hết sức ý nghĩa với mảnh đất này.

Cùng là những người mẹ, người phụ nữ Hà thành, dù cách nhau cả trăm năm nhưng nghệ sĩ Thanh Tâm cảm nhận được mình có nét giống với mẹ Đàm Thị Lan ngày trước. Đó là sự nhanh nhẹn, tháo vát đồng thời rất quyết liệt trong việc theo đuổi những công việc mà mình cho là đúng và nên làm.

Không chỉ là người giáo dưỡng, góp phần hình thành nên tính cách, tâm hồn chàng trai Nguyễn Ngọc Vũ từ lúc nhỏ mà mẹ Đàm Thị Lan còn định hướng, đồng hành cùng với con và các đồng chí của mình trong hoạt động tuyên truyền, đấu tranh, bảo vệ Nhân dân, phát triển phong trào trong những ngày đầu thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội.

Thanh Tâm cho biết, khi đọc kịch bản chị đã rất xúc động rất. Câu chuyện trong kịch bản chiếm lĩnh toàn bộ tâm hồn và cuộc sống của chị. "Nhập vai" đến nỗi chị dành rất nhiều thời gian và tâm sức cho việc học thuộc lời.

Ngoài việc tập luyện với các nghệ sĩ, mỗi ngày Thanh Tâm còn giành khoảng hai giờ đồng hồ để ngồi ở một góc phố quen thuộc bên hồ Gươm, ngắm nhìn dòng người và nhịp sống yên ả trôi qua, trong tình yêu vô bờ với thành phố của mình, chị lắng nghe lại những bản nhạc, đọc lại kịch bản để nuôi dưỡng cảm xúc.

Có khi cả ngày chị chỉ hát và hát, làm sao cho đảm bảo yếu tố truyền cảm nhưng đồng thời cũng toát lên tinh thần của người mẹ Hà Nội ấy.

Đó là yêu thương, bao dung, thương xót con mình, những người đồng chí, đồng đội của con mình, những thanh niên Hà Nội lúc bấy giờ sục sôi lý tưởng nhưng cũng gặp nhiều hiểm nguy, những người dân lầm than nô lệ nhưng đồng thời cũng rất mưu trí, quả cảm và đanh thép trước kẻ thù.

Đây lại là một vở nhạc kịch đòi hỏi về yếu tố nghệ thuật rất cao, diễn biến tâm lý nhân vật chuyển biến liên tục nên Thanh Tâm phải tập trung cao độ. Đến nỗi, nhiều khi cả chồng và con chị cũng phải tham gia vào việc học lời cùng với chị.

Trong khi đó, nhạc kịch là một thể loại khó, đòi hỏi sự tương tác với các bạn diễn rất nhiều. Mẹ Đàm Thị Lan không chỉ giúp con mình hoạt động, che chở cho con và các đồng chí mà còn chiến đấu với mật thám, với lính Pháp... nên các động tác rất mạnh mẽ và liên tục. Chưa kể còn vừa chiến đấu vừa hát vừa thực hiện vũ đạo, đòi hỏi người nghệ sĩ vừa làm chủ sân khấu vừa cân đối các hoạt động sao cho phù hợp và đạt hiệu quả cao nhất.

Được "đo ni đóng giày" với những bài Aria thể hiện cảm xúc và cao trào, truyền tải đến người xem hiệu quả cao nhất nội tâm của người mẹ, Thanh Tâm phải rèn luyện thể lực cũng như thanh nhạc rất kĩ lưỡng. Bên cạnh đó, bản lĩnh sân khấu qua nhiều năm biểu diễn khiến chị cũng điều chỉnh, tiết chế cảm xúc sao cho khóc đấy mà vẫn hát được đúng nốt, đúng lời, đúng yêu cầu của đạo diễn.

Được biểu diễn, được hát cùng các bạn trẻ trong một vở nhạc kịch ý nghĩa như thế này, đó là nguồn cảm hứng trào sôi để Thanh Tâm thể hiện trọn vẹn tình yêu Hà Nội, lòng biết ơn của mình với thế hệ đi trước và đồng thời khắc sâu truyền thống vẻ vang của Đảng bộ Hà Nội, truyền đi tình yêu quê hương đất nước, khơi gợi lý tưởng cống hiến cho Thủ đô, cho Tổ quốc trong mỗi khán giả hôm nay.