Xúc tiến thương mại: Từ 'mở cửa' đến nâng cao 'cạnh tranh'

Nâng cao năng lực cạnh tranh

Trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động nhanh và khó lường, thương mại toàn cầu đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc sâu sắc, đòi hỏi mỗi quốc gia phải xác định lại vai trò, phương thức và năng lực tham gia chuỗi giá trị.

Đối với Việt Nam, một nền kinh tế có độ mở cao yêu cầu này càng trở nên cấp thiết. Tại Hội nghị tổng kết công tác xúc tiến thương mại năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026, nhiều ý kiến cho thấy, một điểm chung: xúc tiến thương mại không thể chỉ dừng ở việc “mở cửa thị trường”, mà phải trở thành một cấu phần chiến lược trong nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Ánh Dương - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội nhấn mạnh, trong bối cảnh thị trường toàn cầu biến động nhanh, yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường, truy xuất nguồn gốc ngày càng khắt khe, hoạt động xúc tiến thương mại cần được tiếp cận theo hướng toàn diện và bền vững hơn.

“Xúc tiến thương mại ngày nay không còn là câu chuyện của những hội chợ đơn lẻ hay các chuyến xúc tiến ngắn hạn, mà phải là một quá trình đồng hành cùng doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng với những thay đổi của thị trường”, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP. Hà Nội nói.

Theo ông Nguyễn Ánh Dương, những kết quả đạt được trong năm 2025 cho thấy, vai trò ngày càng rõ nét của xúc tiến thương mại trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường, mở rộng xuất khẩu và nâng cao giá trị gia tăng. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là làm sao để hoạt động này không chỉ dừng lại ở số lượng chương trình hay quy mô sự kiện, mà ra tác động dài hạn đối với năng lực sản xuất, quản trị và đổi mới của doanh nghiệp.

Kiến tạo hệ sinh thái xuất khẩu bền vững

Ông Nguyễn Tiến Dũng - Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Quảng Ninh cho rằng, xúc tiến thương mại cần được đặt trong tổng thể chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, gắn chặt với quy hoạch ngành, vùng và định hướng phát triển dài hạn. Quảng Ninh xác định rõ vai trò của xúc tiến thương mại trong việc thúc đẩy các ngành kinh tế mũi nhọn như công nghiệp chế biến, du lịch, dịch vụ logistics và kinh tế biển.

“Chúng tôi không xem xúc tiến thương mại chỉ là hoạt động quảng bá đơn thuần, mà là công cụ để kết nối sản xuất với thị trường, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm địa phương,” ông Nguyễn Tiến Dũng nhấn mạnh.

Việc phát triển các chương trình xúc tiến gắn với chuỗi giá trị, đặc biệt là các sản phẩm chủ lực và sản phẩm OCOP, đã giúp Quảng Ninh từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ thương mại trong nước và quốc tế.

Một điểm chung được các đại biểu quan tâm, đó là vai trò ngày càng quan trọng của liên kết vùng và liên kết ngành trong hoạt động xúc tiến thương mại. Khi các địa phương phối hợp chặt chẽ, chia sẻ thông tin thị trường, kết nối chuỗi cung ứng và cùng xây dựng thương hiệu vùng, hiệu quả xúc tiến sẽ được nhân lên gấp bội. Đây cũng là hướng đi phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững, tránh tình trạng manh mún, cạnh tranh nội vùng và trùng lặp nguồn lực.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số đang trở thành động lực then chốt trong đổi mới phương thức xúc tiến thương mại. Việc ứng dụng công nghệ số, nền tảng số và thương mại điện tử, góp phần mở rộng thị trường, giảm chi phí, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận thông tin, dữ liệu thị trường một cách nhanh chóng và minh bạch hơn.

Trong bối cảnh đó, vai trò của cơ quan quản lý nhà nước không chỉ là tổ chức các hoạt động xúc tiến truyền thống, mà còn kiến tạo hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số hiệu quả.

Từ thực tiễn triển khai tại Hà Nội và Quảng Ninh cho thấy, xúc tiến thương mại chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi gắn chặt với năng lực nội tại của doanh nghiệp. Không còn là câu chuyện của những hoạt động mang tính phong trào, xúc tiến thương mại ngày nay đòi hỏi phải song hành với quá trình nâng cao chất lượng sản phẩm, năng lực quản trị, tiêu chuẩn hóa quy trình và khả năng thích ứng với thị trường. Khi doanh nghiệp đủ sức cạnh tranh, xúc tiến mới trở thành “đòn bẩy” mở rộng thị trường, thay vì chỉ dừng lại ở vai trò hỗ trợ hình thức.

Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, yêu cầu đặt ra cho công tác xúc tiến thương mại không chỉ là mở thêm thị trường xuất khẩu, mà là góp phần định hình năng lực cạnh tranh dài hạn của nền kinh tế. Điều đó đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp; đặt ra yêu cầu đổi mới tư duy, chuyển từ cách làm manh mún sang cách tiếp cận chiến lược, có chiều sâu và tính bền vững cao hơn.