Cây quế ‘cứu cánh’ ổn định đời sống nông dân vùng cao Cốc Ly

Những ngày cuối tháng 4 này, tranh thủ thời tiết thuận lợi, bà con nông dân xã Cốc Ly, huyện Bắc Hà đã và đang tập trung thu hoạch quế bán cho tư thương tại xã và chở ra xưởng quế tại Phong Niên, huyện Bảo Thắng tiêu thụ.

Theo phản ánh của Chính quyền và người dân trong xã, về cơ bản tình hình tiêu thụ ổn định, giá quế tương đương như năm trước, đầu vụ xuân giá cao và giảm dần vào cuối tháng 4 này. Song mức giá quế vẫn khá cao, quế lại đến thời kỳ tỉa cây con trồng dày và tỉa cành lá, mặt khác do hạn hán kéo dài một số diện tích không trồng được ngô, lúa vụ xuân nên người dân sống dựa chủ yếu vào nguồn thu từ quế.

Bà con nông dân xã Cốc Ly tiến hành thu bán cành, lá quế khô

Cốc Ly là xã vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số Mông, Dao, Tày, Nùng, Phù Lá có diện tích, dân số lớn và là xã có nhiều thôn nhất của huyện với 19 thôn, chủ yếu là thôn vùng cao trên đỉnh đồi núi và 3 thôn trải dài bên các khu đồi, thung lũng nhỏ theo con đường vào xã. Bên bờ sông Chảy, quần tụ quanh hồ thủy điện, Cốc Ly là xã mới phát triển diện tích cây quế với số lượng diện tích cao của huyện mấy năm gần đây.

Đầu năm 2023, gia đình anh Bàn Văn Thanh, thôn Lùng Xa 1, xã Cốc Ly mở đại lý thu mua vỏ cây quế non tỉa dày bảo đảm đầu ra, thu nhập cho bà con nông dân trong bối cảnh sản xuất khó khăn do hạn hán kéo dài

Nắm bắt điều này, bên cạnh các tư thương từ huyện Bảo Thắng và xưởng quế tại Phong Niên thu mua, nhiều hộ dân cũng mở xưởng thu mua quế.

Đơn cư như gia đình anh Bàn Văn Thanh, dân tộc Dao, ở thôn Lùng xa 1, xã Cốc Ly bắt đầu mở đại lý thu mua quế nhỏ tỉa diện tích trồng dày quá mật độ và các sản phẩm vỏ quế, lá quế. Vốn là người dân trồng quế, kết hợp làm dịch vụ nông nghiệp, mở đại lý thu mua quế nên am hiểu tình hình trồng, thu hoạch, tiêu thụ quế trên địa bàn. Theo anh Thanh mấy năm nay giá quế khá cao, ổn định, tiêu thụ thuận lợi, năm 2023 này tình hình giá quế khá tương đồng khi đầu vụ xuân giá cao, vỏ quế khô 50.000 - 60.000 đồng/kg, vỏ quế tươi 26.000 - 28.000 đồng/kg. Bắt đầu từ tháng 4 trở đi giảm dần và giữ ở mức vỏ quế khô 48.000- 50.000 đồng/kg, vỏ quế tươi 23.000 - 24.000 đồng/kg, còn lá quế vẫn ở mức mua tại chỗ 1.500 đồng/kg, mang ra xưởng quế ở cây 36 xã Phong Niên Bảo Thắng bán giá 2000 đồng/kg, giá cả cây quế non tươi tỉa dày ổn định 2.500 đồng/kg. Nói chung giá ở mức này cũng được, mong không giảm để người dân yên tâm, thu nhập ổn định.

Gia đình chị Lý Thị Yên xuất bán vỏ quế khô

Hầu hết diện tích quế ở Cốc Ly mới bắt đầu vào thời kỳ tỉa cây, cành lá và tỉa cây non trồng dày nên với mức giá trên chấp nhận được bởi vẫn ở mức khá cao và trồng quế vẫn hơn trồng các loại cây trồng khác như ngô, lúa. Đây cũng là cây trồng chính của đại bộ phận người dân ở xã vùng cao và trong bối cảnh khó khăn sản xuất do hạn hán thì đây vẫn là nguồn thu nhập ổn định của họ.

Cây quế khẳng định là cây chủ lực giảm nghèo, góp sức xây dựng nông thôn mới vùng cao Cốc Ly ngày một khởi sắc, trù phú.

Gia đình anh Đặng Văn Ngoan, dân tộc Dao, thôn Làng Pàm, là một trong số hộ trồng quế đầu tiên và diện tích thuộc diện nhiều nhất xã với trên 5 vạn cây, tương đương gần 7 ha quế từ 4-9 năm tuổi đã và đang cho thu hoạch. Trong đó diện tích hơn 1 vạn cây trồng đầu tiên năm 2015 có thể cho thu hoạch toàn bộ, còn lại 4 vạn cây đã cho thu hoạch tỉa, hứa hẹn nguồn thu lớn bạc tỷ trong tương lai.

Anh Ngoan cho biết, nhận thấy cây quế có giá trị và gia đình có diện tích lớn nên chủ yếu thu hoạch tỉa cành, lá mỗi năm cũng thu từ 10 - 20 triệu đồng trang trải thêm, ổn định đời sống, còn hiện giờ vẫn chủ yếu đi xây dựng công trình tại xã và vùng lân cận, đợi giá quế cao hơn sẽ thu hoạch với quy mô lớn. Năm nay giá quế đầu vụ cao và giảm dần, ở mức hiện tại là chấp nhận được và mong đừng giảm tiếp. Cứ như mức năm ngoái là mình và bà con yên tâm. Năm nay hạn hán kéo dài, thiếu nước, nhiều nhà không trồng cấy ngô, lúa được, trồng rau cũng khó, may mà có cây quế mới có nguồn thu bán có tiền mua gạo, mắm muối không thì đói.

Ông Tráng Seo Páo - Chủ tịch Hội nông dân xã Cốc Ly cho biết: "Với hiệu quả lớn từ cây quế, xã Cốc Ly ra Nghị quyết xác định cây quế là cây mũi nhọn giảm nghèo bền vững nên đã chú trọng mở rộng diện tích, gắn với giao đất giao rừng cho nhân dân nhận khoanh nuôi, bảo vệ và trồng rừng. Hiện tổng diện tích quế toàn xã trên 1.500 ha. Năm 2022 trồng mới 120 ha, năm 2023 kế hoạch huyện giao 200 ha, đã trồng mới đầu năm được 160 ha. Năm nay do hạn hán, một số diện tích nương đồi không trồng được ngô, lúa vụ xuân."

Cây quế thích hợp với đồng đất vùng cao Cốc Ly, đã và đang cho hiệu quả kinh tế cao. Xã tập trung tuyên truyền, vận động nông dân chuyển diện tích trồng ngô, lúa kém hiệu quả sang trồng quế; chủ động chăm sóc, phòng chống sâu bệnh hại quế; xây dựng quy hoạch vùng và phát triển vùng quế hữu cơ gắn với xây dựng nhà máy chế biến tinh dầu quế, sả liên kết tiêu thụ sản phẩm cho bà con nông dân trong xã, góp phần giúp đời sống của đồng bào Mông, Dao, Tày, Nùng, Phù lá… từng bước cải thiện, nâng cao, có điều kiện đóng góp công sức, tiền của xây dựng nông thôn mới, góp phần xây dựng vùng cao Cốc Ly ngày một đổi mới, ấm no xứng đáng là trung tâm cụm xã ở khu vực hạ huyện vùng cao Bắc Hà.