Bảo đảm an ninh nguồn nước cho nông nghiệp phát triển

Những công trình “đòn bẩy”

Mặc dù Đắk Lắk có hệ thống sông, suối, hồ khá dày nhưng do địa hình dốc nên khả năng trữ nước kém. Điều này cũng là một bất lợi đối với sản xuất nông nghiệp, nhất là vào mùa khô thường thiếu nguồn nước dự trữ để phục vụ tưới cho cây trồng. Trước thực trạng đó, bên cạnh hàng trăm công trình thủy lợi vừa và nhỏ được xây dựng thì cũng có nhiều công trình trọng điểm quốc gia đã được Bộ NN-PTNT đầu tư như các hồ chứa: Ea Súp thượng, Krông Búk hạ, Krông Pách thượng, Ea H’leo 1...

Công trình thủy lợi hồ chứa Krông Pách thượng đang trong giai đoạn hoàn thiện. Ảnh: Hoàng Tuyết

Một trong những công trình đang phát huy hiệu quả rất tốt phải kể đến là hồ chứa Krông Búk hạ (huyện Krông Pắc). Công trình được khởi công xây dựng vào cuối năm 2005, với tổng số vốn đầu tư trên 2 nghìn tỷ đồng bằng nguồn trái phiếu của Chính phủ, do Ban quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 8 (Ban 8 - Bộ NN-PTNT) làm chủ đầu tư. Đây là công trình thủy lợi trọng điểm thuộc nhóm A2 quốc gia, lớn nhất tỉnh Đắk Lắk và lớn thứ hai ở Tây Nguyên. Theo thiết kế, hồ có dung tích chứa 116 triệu m3 nước, năng lực tưới tiêu 11.400 ha cây trồng các loại, cung cấp nước sinh hoạt cho 72.000 hộ dân. Đồng thời, có tác dụng phòng, chống lũ lụt hằng năm ở khu vực hạ lưu, nuôi trồng thủy sản và cải tạo cảnh quan môi trường… cho huyện Krông Pắc và một phần huyện Ea Kar.

Tháng 5/2014, hồ chứa nước Krông Búk hạ hoàn thành và đưa vào sử dụng, mang lại hiệu quả kinh tế lớn cho nhân dân trong vùng. Đặc biệt, 3.000 ha lúa một vụ của huyện Krông Pắc tăng lên thành hai vụ; khoảng 11.400 ha cây trồng các loại được tưới từ công trình này. Hằng năm, đập Krông Búk hạ còn giúp địa phương cắt giảm được thiên tai như hạn hán, lũ lụt hiệu quả.

Hay công trình hồ chứa nước Ea H’leo 1 (huyện Ea H’leo) được Bộ NN-PTNT phê duyệt đầu tư xây dựng năm 2017 nhằm giải hạn cho vùng đất này, với dung tích thiết kế gần 26 triệu m3. Khi đưa vào vận hành, hồ chứa sẽ cung cấp nước tưới cho khoảng 5.000 ha cây trồng và tạo nguồn cấp nước sinh hoạt cho 10.000 người dân trong vùng dự án. Hiện nay, dự án đã được hoàn thành giai đoạn l, bước đầu phát huy hiệu quả cắt giảm và điều tiết lũ cho hạ du, góp phần hoàn thiện hạ tầng nông thôn. Hồ Ea H’leo 1 sẽ vận hành để điều tiết sông Ea H’leo, cấp nước tưới ổn định cho các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao của vùng, từ đó sẽ tạo nên những vùng chuyên canh lớn về cây trồng, nâng cao đời sống nhân dân trên địa bàn huyện Ea H’leo.

Theo đánh giá của Ban 8, hiện nay các công trình trọng điểm đã và đang góp phần rất lớn cho việc bảo đảm an ninh nguồn nước, tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh. Bên cạnh đó, các công trình này sẽ là hạ tầng rất quan trọng để tỉnh Đắk Lắk kết hợp làm các hoạt động khác đa mục tiêu như: cấp nước sinh hoạt, cấp nước cho các khu nông nghiệp công nghệ cao, phát triển du lịch, điều hòa khí hậu…

Tiếp tục đầu tư các công trình trọng điểm

Hiện nay, phần diện tích sản xuất nông nghiệp được tưới bởi các công trình thủy lợi trên địa bàn Đắk Lắk chiếm chưa tới 30%; vẫn còn hàng trăm nghìn héc-ta chưa được tưới và đây là vùng thường xuyên xảy ra hạn hán, ảnh hưởng đến năng suất cây trồng. Do vậy cần nghiên cứu xây dựng các công trình có khả năng tích trữ điều hòa nước nhiều hơn để phân phối đủ nguồn nước phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội, nhất là vào mùa khô.

Công trình thủy lợi hồ chứa Ea H'leo 1 góp phần giải hạn cho vùng đất thường xuyên thiếu nước sản xuất của huyện Ea H'leo. Ảnh: Hoàng Tuyết

Trong giai đoạn vừa qua, Bộ NN-PTNT cũng đã tập trung đầu tư nhiều hồ chứa vào khu vực Tây Nguyên cũng như Đắk Lắk. Hiện tại, Bộ đang giao Ban 8 thực hiện dự án Hồ chứa nước Krông Pắc thượng giai đoạn 1 và giai đoạn 2; Công trình thủy lợi hồ chứa nước Ia Mơr giai đoạn 2; Hệ thống kênh mương hồ Ea H’leo 1. Tuy nhiên, các dự án đang khó khăn trong giải phóng mặt bằng, chuyển đổi mục đích sử dụng rừng...

Tại buổi làm việc với UBND tỉnh Đắk Lắk mới đây, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh, các công trình thủy lợi do Bộ NN-PTNT quyết định chủ trương tại Đắk Lắk có ý nghĩa rất quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, nhất là bảo đảm an ninh nguồn nước phục vụ sản xuất và đời sống. Do đó, đề nghị Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp phát triển nông thôn tỉnh phải đẩy nhanh thực hiện các hạng mục cần thiết tại khu tái định cư của dự án hồ Krông Pách thượng nhằm sớm ổn định đời sống nhân dân khu tái định cư, đẩy nhanh tiến độ chung của dự án. Đối với công trình thủy lợi hồ chứa nước Ia Mơr giai đoạn 2, hệ thống kênh mương hồ Ea H’leo 1, tỉnh cần chỉ đạo các sở, ngành, chính quyền địa phương quyết liệt, tập trung tháo gỡ khó khăn để phục vụ thi công công trình, tuyệt đối không đùn đẩy trách nhiệm dẫn đến không ai giải quyết.

Minh Thuận