Điều gì đang kìm hãm hoạt động sản xuất tại Ấn Độ?

Tham vọng và thực tế

Ấn Độ từ lâu đã nuôi tham vọng trở thành cường quốc sản xuất. Tuy nhiên, một chương trình trọng điểm được triển khai cách đây 5 năm nhằm hiện thực hóa mục tiêu này đã không đạt được những kết quả quan trọng.

Năm 2020, Chính phủ Ấn Độ ra mắt chương trình khuyến khích sản xuất (PLI) nhằm thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước mở rộng hoạt động tại quốc gia này. Chương trình được triển khai thí điểm trong khuôn khổ sáng kiến "Make in India" (sản xuất tại Ấn Độ), với mục tiêu thúc đẩy nỗ lực đưa đất nước trở thành trung tâm sản xuất toàn cầu.

Ấn Độ kỳ vọng nâng tỷ trọng của lĩnh vực sản xuất lên 25% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2025. Ảnh minh họa

Với ngân sách 1,97 nghìn tỷ Rupee Ấn Độ (tương đương 23 tỷ USD), chương trình PLI tập trung vào 14 lĩnh vực, bao gồm hàng không vũ trụ, ô tô, điện tử, dược phẩm và dệt may. Cùng với các cải cách khác, chương trình này được kỳ vọng sẽ nâng tỷ trọng của lĩnh vực sản xuất lên 25% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Ấn Độ trong năm 2025.

Tuy nhiên, kết quả thực tế lại không như mong đợi. Tỷ trọng của lĩnh vực sản xuất trong GDP đã giảm xuống còn 14% trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3/2025, so với mức hơn 15% khi chương trình được khởi động.

Ngoài ra, chương trình cũng đặt mục tiêu tạo ra sản lượng và doanh thu trị giá 15,52 nghìn tỷ Rupee, nhưng đến tháng 11/2024, con số này chỉ đạt khoảng 14 nghìn tỷ Rupee. Điều này dẫn đến nhiều đồn đoán rằng, chương trình có thể không được gia hạn. Theo Reuters, chính phủ có thể sẽ kết thúc chương trình do kết quả không như kỳ vọng.

Nhiều doanh nghiệp không thể khởi động sản xuất, trong khi những công ty đạt mục tiêu sản xuất lại gặp khó khăn vì các khoản trợ cấp bị giải ngân chậm. Sau khi thông tin này được công bố, Bộ Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ không đề cập đến thực trạng của chương trình PLI mà chỉ nhấn mạnh rằng nó đã "khuyến khích sản xuất trong nước, giúp tăng sản lượng, tạo việc làm và thúc đẩy xuất khẩu”.

Theo bộ này, 764 công ty, bao gồm nhà cung cấp của Apple là Foxconn, Tập đoàn Reliance Industries và hãng ô tô Mahindra & Mahindra, đã tham gia chương trình PLI, với tổng mức đầu tư đạt 1,61 nghìn tỷ Rupee tính đến tháng 11 năm ngoái.

Những vấn đề mang tính hệ thống

Trong khi '‘số phận’' của chương trình PLI vẫn chưa rõ ràng, những thách thức mà Ấn Độ đối mặt trong việc hiện thực hóa tham vọng sản xuất cần được xem xét sâu hơn.

Các chuyên gia cho rằng, những hạn chế của lĩnh vực sản xuất tại Ấn Độ không chỉ nằm ở chương trình PLI hay sáng kiến "Make in India" mà xuất phát từ các vấn đề mang tính hệ thống.

“Không thể kỳ vọng chương trình PLI sẽ thành công trong cả 14 lĩnh vực. Nó chỉ có hiệu quả trong một số lĩnh vực ngách, trong khi hoạt động sản xuất tại Ấn Độ đã bị kìm hãm từ lâu. Điều này bắt nguồn từ chính sách bảo hộ sản xuất nội địa, khiến Ấn Độ kém cạnh tranh hơn so với các trung tâm sản xuất toàn cầu khác”, ông Dhiraj Nim - chiến lược gia ngoại hối và chuyên gia kinh tế tại ANZ Bank - nhận định.

Các rào cản chính sách bao gồm gánh nặng quy định, luật lao động cứng nhắc và môi trường kinh doanh kém thuận lợi. Ngoài ra, nền kinh tế Ấn Độ vốn chú trọng vào dịch vụ, tập trung vào công nghệ và các trung tâm điều hành toàn cầu hơn là sản xuất, dẫn đến thiếu lực lượng lao động cho các cơ sở sản xuất.

Khoảng cách kỹ năng trong các lĩnh vực như dệt may đã cản trở năng suất và sản lượng của Ấn Độ, trong khi các thị trường mới nổi khác như Bangladesh, Philippines, Việt Nam, Maroc và Mexico có năng suất tốt hơn. Những quốc gia này cũng có lợi thế về lao động giá rẻ và chi phí cạnh tranh hơn do đồng Rupee Ấn Độ không duy trì được sức cạnh tranh so với các đồng tiền khác trong 15-20 năm qua.

“Đây là những thách thức mang tính cấu trúc mà Ấn Độ đã đối mặt suốt nhiều thập kỷ. Không có giải pháp dễ dàng nào cho vấn đề này”, ông Nim nói.

Cơ hội tiềm năng

Dù hoạt động sản xuất tại Ấn Độ gặp nhiều trở ngại, nước này vẫn có lợi thế lớn: Dân số trẻ và đô thị hóa ngày càng tăng, kéo theo nhu cầu tiêu dùng cao hơn.

Các tập đoàn toàn cầu ngày càng quan tâm đến nền kinh tế lớn thứ năm thế giới để tiếp cận nhóm khách hàng này, thúc đẩy nhu cầu thiết lập sự hiện diện tại đây. “Tất cả các nhà sản xuất lớn đều đã có hoặc đang cân nhắc mở nhà máy tại Ấn Độ”, ông Anupam Singhal - Giám đốc toàn cầu mảng sản xuất tại TCS Global thuộc Tập đoàn Tata - cho biết.

Thậm chí, một số công ty từng rời khỏi Ấn Độ đang tìm cách quay trở lại. Ford Motors đang xem xét tái gia nhập thị trường với một nhà máy ở Chennai, Tamil Nadu.

Ngoài lợi thế về dân số trẻ, căng thẳng thương mại giữa Mỹ và các quốc gia như Trung Quốc, Mexico và Canada cũng khiến Ấn Độ trở thành địa điểm chiến lược để sản xuất và xuất khẩu. Ông Samir Kapadia - CEO của India Index - nhận định: “Nhiều doanh nghiệp chọn Ấn Độ vì nhu cầu, không phải vì muốn. Nơi đây có lợi thế về chi phí và quy mô, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử tiêu dùng, hàng không vũ trụ, quốc phòng và ô tô”.

Triển vọng tương lai

Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ, ông Piyush Goyal, kỳ vọng, tổng kim ngạch xuất khẩu (bao gồm cả dịch vụ) sẽ đạt 2 nghìn tỷ USD vào năm 2030, tăng từ 778,21 tỷ USD trong năm tài chính 2023-2024. Các sáng kiến thúc đẩy xuất khẩu bao gồm hoàn thuế, giảm thuế và mở rộng các hiệp định thương mại tự do (FTA) với Iceland, Liechtenstein, Na Uy và Thụy Sĩ trong năm nay.

Hiện tại, Ấn Độ đã tham gia 13 FTA. Theo ông Dhiraj Nim, việc ký kết nhiều FTA hơn sẽ giúp Ấn Độ giảm rào cản thương mại, thu hút đầu tư nước ngoài và giúp các doanh nghiệp trong nước tăng sức cạnh tranh.